Nie żyje Ryszard Szurkowski. Najbardziej utytułowany polski kolarz 10:00 01-02-2021

Ryszard Szczurowski kolarstwo zaczął uprawiać w Miliczu. Był samoukiem i imał naturalny talent kolarski. W zawodach kolarskich startował od 1963, początkowo jako niezrzeszony amator. Po odbyciu służby wojskowej postanowił kontynuować swoją karierę, kierując się do klubu KS „Dolmel” Wrocław. Pierwszymi sukcesami było mistrzostwo Polski w kolarstwie przełajowym w Prudniku, wicemistrzostwo Polski w wyścigu górskim oraz 4. miejsce w mistrzostwach Polski w wyścigu ze startu wspólnego w 1968.

Zauważony przez trenera kadry narodowej szosowców Henryka Łasaka oraz lekarza reprezentacji Zbigniewa Rusina został ostatecznie kolarzem szosowym, będąc od 1969 członkiem kadry narodowej, kiedy to po raz pierwszy wystartował w Wyścigu Pokoju i od razu stanął na drugim miejscu podium.

Przez kolejne lata Ryszard Szurkowski dokonał wielu osiągnięć, dzięki którym zyskał miano najlepszego kolarza-amatora na świecie. Był wszechstronnym kolarzem niemal we wszystkich specjalnościach jazdy szosowej. Był świetnym taktykiem, mającym zmysł orientacji i właściwej oceny przebiegu walki na szosie. Z tego względu wybierano go na kapitana polskiego zespołu. Przez najbliższych kolegów z kolarskiego peletonu nazywany przydomkiem „Bibi”.

Czterokrotnie (w latach 1970, 1971, 1973 i 1975) wywalczył pierwsze miejsce w Wyścigu Pokoju. W sumie w tych zawodach przejechał 89 etapów (z czego 52 w koszulce lidera), wygrał 13 etapów, a 9 razy był drugi oraz 9 razy trzeci.

Na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 (wspólnie z Edwardem Barcikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą) i rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Mieczysławem Nowickim i Stanisławem Szozdą) zdobywał srebrne medale w drużynowej jeździe na czas. Polski zespół dwukrotnie przegrał wtedy złoty medal z zespołem ZSRR. Ryszard Szurkowski podczas mistrzostw świata w Barcelonie w 1973.

Na rozgrywanych rok później mistrzostwach świata w Montrealu zdobył srebro ze startu wspólnego, przegrywając tylko z Januszem Kowalskim. Ponadto na mistrzostwach świata w Yvoir w 1975 razem z Tadeuszem Mytnikiem, Stanisławem Szozdą i Mieczysławem Nowickim zdobył kolejny złoty medal w drużynowej jeździe na czas. Dziewięciokrotnie startował na mistrzostwach świata.

Pięciokrotnie został indywidualnym mistrzem Polski (w latach 1969, 1974, 1975, 1978 i 1979) w wyścigu szosowym, raz mistrzem Polski w wyścigu górskim w 1974 oraz trzykrotnie mistrzem Polski w jeździe parami w latach 1972 oraz 1975. Był również dwukrotnie mistrzem Polski w wyścigu drużynowym w latach 1975 i 1976, będąc zawodnikiem klubu KS „Dolmel” Wrocław. Siedmiokrotnie zdobywał tytuł wicemistrza Polski. Do kolekcji medali mistrzostw Polski należy dodać również 9 medali brązowych (łącznie w mistrzostwach Polski zdobył ich aż 28).

Choć nigdy nie udało mu się wygrać klasyfikacji generalnej wyścigu Tour de Pologne, to do niego należy rekord wygranych etapów. Trzykrotnie w tym wyścigu triumfował w klasyfikacji najaktywniejszych.

Zwyciężał także w zagranicznych wyścigach, m.in.: Circuit de la Sarthe (1969), Wielka Nagroda Annaby (1971), Dookoła Bułgarii (1971), Dookoła Szkocji (1972), Tour du Limousin (1974), Dookoła Dolnej Austrii (1977) czy Dookoła Egiptu (1979).

Startował również w wyścigach z kolarzami zawodowymi. Mimo składanych propozycji przedstawicieli grup zawodowych (m.in. belgijskiej Molteni), przy sprzeciwie Polskiego Związku Kolarskiego, nigdy nie został profesjonalistą, reprezentując do końca swojej kariery biało-czerwone barwy narodowe.

W 1980 skończył karierę reprezentacyjną, a dwa lata później będąc zawodnikiem KS „Polonez” Warszawa zakończył karierę klubową. Po raz ostatni jako zawodnik wystąpił w październiku 1984, w wyścigu Marynarki Wojennej, po którym zakończył ostatecznie swoją karierę.

W latach 1984–1988 był trenerem kadry narodowej kolarzy szosowych. Jego podopieczny, Lech Piasecki, zwyciężył w Wyścigu Pokoju oraz został mistrzem świata w wyścigu indywidualnym w 1985, zaś drużyna zdobyła srebrny medal na igrzyskach w Seulu. W 1997 był szefem wyszkolenia Polskiego Związku Kolarskiego. W latach 1988–1989 prowadził pierwszą w Polsce zawodową grupę kolarską Exbud Kielce, potem założył Klub Sportowy „Szurkowski” w Warszawie (1991), był także dyrektorem polskiej części Wyścigu Pokoju. W latach 2007–2008 był prezesem zawodowej grupy kolarstwa górskiego MTB Halls Team. Prowadził też sklep z artykułami kolarskimi w Warszawie przy ul. Erazma Ciołka 35. W okresie od 31 marca 2010 do 5 marca 2011 był prezesem Polskiego Związku Kolarskiego.

Poseł na sejm

W latach 1985–1989 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listy krajowej (jako bezpartyjny). W 2005 kandydował do Sejmu RP, otwierając wrocławską listę Socjaldemokracji Polskiej, która nie osiągnęła progu wyborczego (także będąc bezpartyjnym). Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2015.

Bohater książki Marka Jóźwika Rowerem do Europy (1992) oraz Ryszard Szurkowski. Skasować tę ucieczkę! – odcinka komiksu Słynni polscy olimpijczycy. Od 2011 był jednym z felietonistów magazynu „Rowertour”, poświęconego turystyce rowerowej.

Poważny wypadek

Po zakończeniu czynnej kariery kolarskiej uczestniczył w wielu wyścigach organizowanych m.in. dla tzw. weteranów. 10 czerwca 2018 podczas jednego z takich wyścigów w Kolonii miał groźną kraksę, po której został przewieziony do szpitala, przechodząc kilka operacji. Została zorganizowana zbiórka pieniędzy przez „Stowarzyszenie Lions Club Poznań 1990” potrzebnych na jego rehabilitację. W akcję pomocy zaangażowali się wybitni polscy sportowcy (Agnieszka Radwańska, Robert Lewandowski, Michał Jurecki, Kajetan Kajetanowicz, Łukasz Kubot, Czesław Lang, Włodzimierz Lubański, Jakub Przygoński, Kamil Stoch, Sobiesław Zasada, Zenon Jaskuła i Rafał Sonik), przekazując na licytację zorganizowaną 18 grudnia 2018 przez Program 1 Polskiego Radia wiele cennych swoich pamiątek.

Nagrody i odznaczenia

Dwukrotnie wygrał plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski (1971 i 1973), raz był drugi (1970), za Teresą Sukniewicz, raz szósty (1975), raz dziesiąty (1969) i raz czternasty (1974). W 1970 został laureatem nagrody Fair Play przyznawanej przez UNESCO, za dżentelmeńskie oddanie własnego roweru rezerwowego Zygmuntowi Hanusikowi podczas mistrzostw Polski ze startu wspólnego, co pozwoliło mu zdobyć tytuł mistrza Polski. W 1974 otrzymał wraz z kolegami z drużyny nagrodę przyznawaną corocznie przez Ministra Spraw Zagranicznych (za 1973 rok) dla sportowca lub zespołu, który swoją postawą najbardziej rozsławił imię Polski za granicą. Dziewięciokrotnie został zwycięzcą corocznego plebiscytu „Przeglądu Sportowego” i Polskiego Związku Kolarskiego na najlepszego polskiego kolarza sezonu w latach (1969–1973 oraz 1975–1978).

W 1972 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[22], w 1976 Krzyżem Oficerskim, w 1986 Krzyżem Komandorskim, a w 1999 Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą. Był również siedmiokrotnie odznaczany złotym medalem „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”.

(fot. Sławek/Wikipedia, źródło Wikipedia)